Travma

KIRIKLAR

Kırık kemik bütünlüğünün bozulmasıdır. Çoğu zaman travma sonucu gelişir. Yaşlı ve ileri kemik erimesi olan hastalarda darbe olmaksızın da kırık gelişebilir. Tümör, enfeksiyon ve cam kemik hastalığı gibi kemik kalitesini bozan hastalıklar da kırığa sebep olabilir. Şişlik, şekil bozukluğu ve hareket kaybı temel bulgulardır. Yaralanmanın şiddetine bağlı olarak damar ve sinir yaralanması gibi ek bulgular tabloya eşlik edebilir.

Tedavi planı 2 temel prensip üzerinden şekillenir. Kırığı yerine yerleştirilir ve kaynama gerçekleşene kadar sabit kalması sağlanır. Erken rehabilitasyon, konfor, daha iyi fonksiyonel sonuçlar ve yüksek başarı oranı sağladığı için erişkinlerde daha çok cerrahi tedavi tercih edilir. Plak-vida ve çivi gibi ortopedik implantlarla kemik sabitlenir. İmplantlar kaynama sağlandıktan sonra çıkarılabilir. Kaynama beklentisi olmayan kırıklarda ise protez uygulanır. Protezler kalıcıdır. Bunun dışında alçı, bandaj ve ortez uygulamaları da ameliyat dışı seçenekler olarak uygun ya da ameliyat edilemeyen hastalarda tercih edilir.

Eklem İçi Kırıklar

Eklemler komşu kemiklerin birbiri ile temasta olan kıkırdak yüzeyleri ve çevre yumuşak doku destekleri tarafından oluşturulur. Hareketli bölgeler olduğu için ekleme ulaşan kırıkların tedavisi özelliklidir. Eklem uyumu ve kusursuz hareketin tekrar sağlanması için tam anatomik düzeltme gerekir. Eğer bu sağlanmazsa ağrılı ve kısıtlı bir eklem elde edilir ve kireçleme olarak adlandırdığımız dejeneratif eklem hastalığı kaçınılmaz olur.

Açık Kırıklar

Bu yaralanmalar yüksek enerjili yaralanmalardır. Trafik kazaları, yüksekten düşme ve ateşli silah yaralanmaları açık kırıklara neden olabilir. Kemik dış ortamla temas ettiği için enfeksiyon riski vardır. Zaman kaybetmeden kırık hattı temizlenir ve kapatılır. Olası enfeksiyon riskine karşın özellikle kontamine yaralanmalarda antibiyotik başlanabilir.

Parçalı Kırıkları

Parçalanmayı enerjinin şiddeti belirler. Enerji ne kadar yüksekse hasar o kadar büyük olur. Sadece kemik değil çevre dokular da yüksek enerjiden payına düşeni alır. Bu kırıklarda en önemli sorun kan dolaşımı bozulan parçaların kaynama yeteneğini kaybetmesidir. Komplikasyona açık kırıklardır. Tedavi uzun sürer. Birden çok ameliyat ve greft uygulaması gerekebilir.

Çocuk Kırıkları

Çocuklar fizyolojik olarak erişkinlerin küçüğü değildir. Yaralanma mekanizmaları ve iyileşme yetenekleri tamamen farklıdır. Çocuk kemikleri daha elastiktir ve periostu (kemik zarı) daha kalındır. Enerji soğurma yeteneği daha yüksektir. Bu özellikleri sayesinde yaş ağaç kırığı gibi kısmi kırıklar sık görülür. İyileşme kapasitesi çok iyi olduğundan kaynama daha kısa sürede gerçekleşir. Mükemmel yeniden şekillenme yeteneği sayesinde yanlış kaynayan kemiklerin çoğu zaman içinde düzelir. Bu avantajları çocuk kırıklarında ameliyatsız tedavileri daha ön plana çıkarmıştır. Çocuk büyüdükçe bu yetenekleri azalır ve fizyolojisi erişkin kemiğine benzemeye başlar.